Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w placówce oświatowej - o czym warto wiedzieć

Pomoc psychologiczno - pedagogiczna

Jednostki systemu oświaty umożliwiają skorzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej przez rodziców, dzieci, nauczycieli i uczniów.

Pomoc ta oferowana jest w przedszkolach, szkołach i placówkach oraz poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
Publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym publiczne poradnie specjalistyczne, udzielają dzieciom, od momentu urodzenia, i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, udzielają rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wychowywaniem i kształceniem dzieci i młodzieży, a także wspomagają przedszkola, szkoły i placówki w zakresie realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

Zasady działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych regulują przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. poz. 199 oraz z 2017 r. poz. 1647).

Prowadzenie publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych należy do zadań oświatowych powiatów. Organ prowadzący poradnię określa rejon jej działania.

Zadania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych są następujące:

diagnozowanie dzieci i młodzieży

wydawanie opinii i orzeczeń dotyczących kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży

udzielanie pomocy bezpośredniej uczniom oraz rodzicom

realizacja zadań profilaktycznych oraz wspierających wychowawczą i edukacyjną funkcję przedszkola, szkoły i placówki, w tym wspieranie nauczycieli w rozwiązywaniu problemów dydaktyczno-wychowawczych

wspomaganie przedszkoli, szkół i placówek.

Pomoc udzielana przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną jest dobrowolna i nieodpłatna.

Diagnoza w poradni, a także wydanie informacji o wynikach przeprowadzonej diagnozy czy opinii, odbywa się na wniosek rodzica lub pełnoletniego ucznia. Wydana przez poradnię opinia przekazywana jest do jednostki oświaty do której uczęszcza uczeń również tylko na wniosek rodzica lub pełnoletniego ucznia.

Celem diagnozowania dziecka jest przede wszystkim:

- określenie jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych

- wyjaśnienie mechanizmów jego funkcjonowania w odniesieniu do zgłaszanego problemu

- wskazania sposobu rozwiązania tego problemu.

Znajomość potrzeb, a także mocnych i słabszych stron dziecka pozwala na wskazanie kierunków działań w zakresie dalszej edukacji, działań wychowawczych oraz wspomagania jego rozwoju.

Efektem diagnozy jest w szczególności:

wydanie opinii, w tym:

o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju – jest to jedyna opinia wydawana przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej

o specyficznych trudnościach w uczeniu się

w sprawie odroczenia rozpoczęcia przez dziecko obowiązku szkolnego

w sprawie wcześniejszego przyjęcia dziecka do szkoły podstawowej

w sprawie udzielenia zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki

w sprawie spełniania przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przedszkolnego

w sprawie spełniania przez ucznia obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą

w sprawie zwolnienia ucznia z nauki drugiego języka obcego

w sprawie objęcia ucznia nauką w klasie terapeutycznej

w sprawie objęcia ucznia zindywidualizowaną ścieżką kształcenia

w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb edukacyjnych ucznia

w sprawie pierwszeństwa w przyjęciu ucznia z problemami zdrowotnymi do szkoły ponadpodstawowej

w sprawie zezwolenia na zatrudnienie młodocianego w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy lub nauki zawodu

w sprawie braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych

w innych sprawach związanych z kształceniem i wychowaniem dzieci i młodzieży (np. dla lekarzy, sądu)

wydanie orzeczenia o potrzebie:

kształcenia specjalnego

zajęć rewalidacyjno-wychowawczych

indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego

indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży

objęcie bezpośrednią pomocą psychologiczno-pedagogiczną w poradni dziecka, rodziców lub zarówno dziecka jak i rodziców

wspomaganie nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem w placówce oświaty do której uczęszcza.

Orzeczenia oraz opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dzieci wydawane są przez zespoły orzekające, które zwoływane są w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradniach specjalistycznych na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. poz. 1743).

Orzeczenia wydawane są na wniosek rodziców dziecka lub pełnoletnich uczniów. Wnioskodawca może wziąć udział w posiedzeniu zespołu orzekającego i wyrazić swoją opinię. Orzeczenie wydawane jest wyłącznie osobom o nie wnioskującym. Od orzeczenia w terminie 14 dni służy odwołanie do właściwego terytorialnie kuratora oświaty za pośrednictwem zespołu, który wydał orzeczenie. Orzeczenie może zostać na wniosek opiekuna prawnego dziecka zmienione lub uchylone.

Poradnie udzielają bezpośredniej pomocy dzieciom i ich rodzinom, a w szczególności polegają na:

udzielaniu pomocy psychologicznej rodzinom w przypadku trudności szkolnych i rodzinnych

diagnozowaniu potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów

objęcie systematyczną terapią dzieci i młodzieży

opieka nad dziećmi i młodzieżą wymagającą dostosowania działań edukacyjnych i pomocy psychologiczno-pedagogicznej (np. ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się)

wsparcie w zakresie wyboru kierunku kształcenia i zawodu

Działalność poradni ma również na celu prowadzenie profilaktyki zdrowia psychicznego oraz wspieranie przedszkoli, szkół i placówek w obowiązku edukacji i wychowania, a szczególnie na pomocy nauczycielom w:

określaniu potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży, w tym w rozpoznawaniu ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się u uczniów klas I-III szkoły podstawowej

świadczeniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej

przygotowaniu i realizacji indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych (IPET) oraz indywidualnych programów zajęć rewalidacyjno-wychowawczych

wyjaśnianiu problemów dydaktycznych i wychowawczych.

Poradnie wspomagają także przedszkola, szkoły i placówki poprzez:

prowadzenie działań z zakresu profilaktyki: uzależnień, zaburzeń/opóźnień rozwoju, problemów wychowawczych dzieci i młodzieży

psychoedukację ochrony zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli

Na pisemny wniosek dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki lub rodzica dziecka niepełnosprawnego albo pełnoletniego ucznia niepełnosprawnego, publiczna poradnia jest zobowiązana do współpracy w określaniu niezbędnych warunków do nauki, specjalistycznego wyposażenia i materiałów dydaktycznych, w tym z wykorzystaniem technologii multimedialnych.

W systemie oświaty działają również niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Poradnie te mają możliwość wydawania opinii w sprawach, w których przepisy nie zastrzegają, że opinia musi być wydana przez poradnię publiczną.

WWR

Programem wczesnego wspomagania rozwoju mogą być objęte dzieci niepełnosprawne oraz ich rodziny od chwili stwierdzenia u dziecka niepełnosprawności do rozpoczęcia nauki w szkole.

Aby skorzystać z programu WWR, konieczna jest opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju. Wydaje ją zespół orzekających działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej na podstawie wcześniejszej diagnozy psychologiczno - pedagogicznej i zapoznaniu się z dokumentacją medyczną.

Zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju mogą być organizowane w placówkach publicznych i niepublicznych: przedszkolach i szkołach podstawowych, w tym specjalnych, innych formach wychowania przedszkolnego, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych, ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych oraz poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych, w których powołano zespół wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

W skład zespołu wczesnego wspomagania rozwoju wchodzą: pedagog, psycholog, logopeda oraz, w zależności od potrzeb inni specjaliści, tacy jak terapeuta integracji sensorycznej, czy fizjoterapeuta.

Jednostki systemu oświaty, w których powołano zespoły muszą spełniać warunki określone w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci.

Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania odbywają się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu. W przypadkach uzasadnionych potrzebami dziecka i jego rodziny miesięczny wymiar godzin zajęć w ramach wczesnego wspomagania może być większy niż 8 godzin. Podwyższenie liczby godzin terapii wymaga zgody organu prowadzącego jednostkę systemu oświaty, w której dziecko realizuje zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju.

IPET

Dla dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego zespół nauczycieli w placówce wraz z psychologiem opracowuje IPET, czyli Indywidualny Program Edukacyjno – Terapeutyczny. W tworzeniu programu mogą wziąć udział również rodzice.

Zawarte w nim są następujące informacje to między innymi: dane dziecka, rozpoznanie wynikające z orzeczenia dziecka, wielospecjalistyczną ocenę funkcjonowania ucznia, zakres działań nauczycieli i specjalistów, informacja o zakresie dostosowania wymagań edukacyjnych, celach edukacyjnych, i sposobie ich osiągania, określenie jakiego rodzaju pomocy uczeń potrzebuje w trakcie zajęć dydaktycznych. W dokumencie powinny być również ujęte są wszelkie zajęcia specjalistyczne, w których zgodnie z programem uczestniczy dziecko oraz formy współpracy z rodzicami.